تاریخنگاری دورۀ اسلامی؛ روایت سقیفه و خلافت
دومین نشست از نشستهای ماهانهی مردمنامه
روایتهای مکتوبی که از میراث اسلامی دورههای اولیه به جا مانده، از نظر موضوعی به چهار دستۀ کلی تقسیم میشوند: ۱. حدیث و روایت و نقلقولهای پیامبر و صحابه. ۲. تفسیر قرآن ۳. لغت و ادب و شعر ۴. اخبار و تاریخ.
موضوع این سخنرانی، دستۀ چهارم یعنی اخبار و تاریخ است که در ابتدا در بستر نقل شفاهی شکل گرفت و به مرور مکتوب و در نهایت تدوین شد. در ابتدای برنامه، علی بهرامیان (پژوهشگر تاریخ صدر اسلام) به مقایسه سبک و شیوه تدوین روایتهای مختلف تاریخی در باب تقدس خلافت میپردازد و یادآور میشود که بایستی رویکردی انتقادی به روایات داشت؛ به این معنی که ضمن استناد به مآخذ متنوع، لازم است گزارشها را نقادانه بررسی کرد و بهطور کامل نپذیرفت. در ادامه، داریوش رحمانیان ( سردبیر فصلنامۀ مردمنامه و دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران) به دشواریها و پیچیدگیهای تاریخنگاری اسلامی اشاره میکند و سیرهنگاریهای معاصر را فاقد دقت نظر کافی در روششناختی میداند. برنامه با پرسش و پاسخ شرکتکنندگان به پایان میرسد.
نشست «تاریخنگاری دورۀ اسلامی؛ روایت سقیفه و خلافت» در آذرماه سال ۱۴۰۳ بههمت مردمنامه (فصلنامه تاریخ مردم) و با همکاری مؤسسۀ اکنون و مدرسۀ نوروزگان برگزار گردیده است.
داریوش رحمانیان
داریوش رحمانیان کوشککی (زادهٔ ۱۳۴۴ در بروجرد) نویسنده و دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تهران است. او مؤلف کتابی تحت عنوان «جنبش مشروطه» است که به عقیده برخی صاحبنظران نگاه معتدلی به نهضت مشروطه دارد. او دوره کارشناسی تاریخ را در دانشگاه تبریز (۱۳۶۸)، دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه شهید بهشتی (۱۳۷۲) و دوره دکتری را در دانشگاه تبریز (۱۳۸۱) گذراند.
وی در حوزهٔ تاریخ معاصر ایران و مسائل نظری تاریخ، پژوهش و تدریس میکند.
(از ویکیپدیا)
علی بهرامیان
علی بهرامیان عضو هیئت علمی مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی و پژوهشگر تاریخ صدر اسلام است. وی معاون بخش تاریخ دائرةالمعارف بزرگ و مدیر تاریخ دانشنامه ایران بوده و هماکنون مدیریت بخش فهرستواره کتابهای فارسی را برعهده دارد.
محمدجواد محمدحسینی
محمدجواد محمدحسینی متولد ۱۳۶۹ در شهر تهران است و اکنون مقطع دکتری را در رشته تاریخ اسلام در دانشگاه تهران میگذراند.
وی دانشآموخته کارشناسی ارشد در رشته تاریخ علم در دانشگاه تهران است؛ پایاننامه کارشناسی ارشد و مقالات وی در حوزه پیوندهای فقه و ریاضیات است.
محمدحسینی همچنین گردآورنده برخی آثار محمدعلی جاودان بوده و در تالیف چند کتاب در حوزه احکام شرعی با علیرضا کریمی یکی از اساتید حوزه علمیه مروی همکاری داشته است.
علاوه بر این با مجید تفرشی نیز برای گردآوری درسگفتارهایش در تاریخ معاصر ایران همکاری کرده که البته این آثار در دست انتشار است.
مدرسهی نوروزگان
مدرسهی نوروزگان بُندادی (platform) است آموزشی برای تعلیم و ترویج و پیشبرد دانش در حوزههای علوم انسانی، فرهنگ، هنرها، و مطالعات جهان فارسیزبان، محیط زیست و آب در قالب دورههای آموزشی، سخنرانی، هماندیشی، و میزگرد بهصورت حضوری و برخط و ترکیبی.
هدف نوروزگان کمک به گرم کردن جوّ گفتوگو و تعامل و تبادل فرهنگی، تعمیق اندیشه و پژوهش و آموزش در حوزههای یادشده است.
مردمنامه
مردمنامه مجلهای است درباره مردم و برای مردم و فراخوانی است به یک نهضت علمی در حوزه تاریخنگاری و علومانسانی. مردمنامه دو آماج را دنبال میکند. یکی نوشتن درباره مردم و دیگری نوشتن برای مردم. نخستین را «مردمنامه» و دومین را «مردمینامه» میگوییم.
مردمنامه همان تاریخ مردم (People's History) است و مردمینامه یعنی تاریخنویسی به زبان مردم و برای مردم، نه تنها برای نخبگان و متخصصان. مردمینامه نزدیک - و تقریباً برابر - است به آن گونهای از تاریخنویسی که در انگلیسی به آن Public History میگویند. از جمله کارهایی که مردمنامه به جد دنبال میکند نقد تاریخنگاری قدیم و معاصر ایران است زیرا که نگاه ما به وضعیت تاریخنویسی ایران نگاهی آسیبشناختی است.
مردمنامه همگان را به کوشش در راه نقد تاریخنگاری ایرانی - بویژه تاریخنگاری معاصر - فرا میخواند و از مقالهها و نوشتههای انتقادی شما برای چاپ در مجله، انتشار در وبلاگ و درج در کانال تلگرام مردمنامه استقبال میکند. مردمنامه میکوشد پلی باشد میان دانشگاه و مردم/جامعه و نیز پلی برای ارتباط متخصصان ایرانی با متخصصان سراسر جهان برای رشد و تحول دانش و اندیشه تاریخی در ایران و در حوزه زبان فارسی.
نشستهای ماهانهی مردمنامه
مردمنامه تنها در قالب مجله نیست؛ بلکه پویشی است در قالبهای گوناگون. اخیراً ماهانه نشستهایی با موضوعات تاریخی برگزار میکند و با صاحبنظران و پژوهشگران به گفتوگو مینشیند. آماج مردمنامه در این نشستها نیز دنبال میشود:
تاریخ مردم
بیان تاریخ به زبان مردم